Van cel tot suite

2007 – De eerste kennismaking

Ergens in de loop van 2007 werd ik samen met mijn vader, Cees Polman, uitgenodigd om een kijkje te nemen in de voormalige rijksmonumentale gevangenis van Roermond.

Zodra de zware deur achter ons dichtviel voelde je aan alles dat er geen weg terug was. Het hele gebouw ademde een sfeer uit die duidelijk maakte: binnenkomen was eenvoudig, maar eruit komen een stuk lastiger.

Een gevangenisbezoek was voor mij vrij zeldzaam en ik was onder de indruk van de lange ritmische rijen celdeuren. In één oogopslag kon je meer dan honderd deuren overzien. De smalle ruimte ertussen verraadde de krapte van de cellen erachter. Alles in deze plek voelde als opsluiting, maar tegelijkertijd straalde het cellenblok een opmerkelijke rust uit. Later hoorde ik dat dit kenmerkend was voor gevangenissen uit die tijd: vanuit één positie kon de cipier vrijwel alle cellen overzien.

De gevangenis stamt uit 1863 en is ontworpen door rijksbouwmeester Allard Cornelis Pierson. Rond diezelfde periode werden vergelijkbare gevangenissen gebouwd in Goes en Dordrecht, maar inmiddels is de Roermondse locatie uniek en het meest intact gebleven.

Van theater naar gevangenis

Op het moment van de bezichtiging in 2007 waren wij als familie Luiten van der Valk al tien jaar actief met het nabijgelegen TheaterHotel De Oranjerie, een project dat destijds was opgezet door mijn ouders. De privatisering van het stadstheater werd toen gecombineerd met de nieuwbouw van een hotel, restaurants en zalen. Vanuit de contacten uit die tijd werden we gevraagd om ook een kijkje te nemen in de voormalige gevangenis van Roermond.

Samen met de naastgelegen oude rechtbank, die daarvoor zelfs nog dienst had gedaan als Bisschoppelijk Paleis van Roermond, werd het gebouw door de overheid afgestoten. Voorwaarde was wel dat er een hoogwaardige herbestemming zou komen. Onder de projectnaam ‘Quartier Damianus’ werd aan die eis voldaan. De naam verwijst naar bisschop Damianus van Roermond.

De gevangenis in transitie

Sinds 2002 was de gevangenis volledig ontmanteld en diende het gebouw tijdelijk als opvang voor zogenoemde bolletjesslikkers, drugskoeriers die op Schiphol door de marechaussee van de lijn werden geplukt. Omdat bij de ontmanteling alle sloten van de deuren waren verwijderd moest men zich in die tijd behelpen met twee schuifpinnen van de plaatselijke Hubo, de prijskaartjes zaten er nog op.

De opgepakte smokkelaars werden de eerste nacht in de isoleercel geplaatst. Van de 108 cellen die de vleugel destijds telde had slechts één cel een toilet: de isoleercel zelf, tegenwoordig kamer 10, te herkennen aan de dubbele celdeuren. Een toiletbezoek moest meestal worden aangevraagd; voor een kleine boodschap bracht men een emmer naar de cel. Bizar om te bedenken dat deze procedure nog tot 2007 werd gehanteerd.

Naast de isoleercel bevond zich een kamer waar de rioolbuis werd uitgezeefd door stagiairs op zoek naar bewijsmateriaal. Uiteindelijk hebben wij de rijksmonumentale gevangenis in 2008 gekocht.

2009 – Spirituele reiniging

Omdat er toch 145 jaar gevangenschap aan vooraf was gegaan vonden we het belangrijk dat het gebouw eerst spiritueel gereinigd zou worden. Ter ere van mijn vaders 60ste verjaardag hielden we begin 2009 een groot feest in het cellenblok. Met driehonderd man hebben we tot diep in de nacht de negatieve energieën symbolisch weggejaagd. Daags na het feest begon de omvangrijke verbouwing.

De verbouwing van cel naar suite

De transitie van gevangenis naar hotel was allesbehalve eenvoudig. Van een gebouw vol kleine compartimenten moesten juist grotere open ruimtes worden gemaakt. Van drie cellen werd telkens één kamer gemaakt, wat betekende dat er vier openingen moesten worden gezaagd in de dikke celwanden.

Vroeger zaten er op één cel van acht vierkante meter soms twee gevangenen, iets wat we onze gasten uiteraard niet wilden aandoen. Overigens is dat anno 2025 niet eens zoveel anders in de nieuwe gevangenis van Roermond; het grootste verschil zit in de ramen, die in de oude gevangenis gelukkig drie keer zo groot zijn.

Wat ooit goedgekeurd was voor gevangenen bleek niet altijd toereikend voor hotelgasten. Voor de 36 hotelkamers moesten twee extra vluchttrappen worden gerealiseerd. Ook verticaal werd dus in het gebouw gezaagd. Om de constructie stevig te houden werden vier trekstangen dwars door het gebouw getrokken en verankerd aan de achtergevel, alles met grote zorg voor de monumentale details.

De spantconstructies, gietijzeren trappen, loopbruggen en natuurlijk de oude celdeuren zijn allemaal behouden gebleven. Wat we niet konden behouden waren de originele teksten die gevangenen op de muren hadden achtergelaten. Hoewel zij fysiek vastzaten waren ze vrij om hun gedachten van zich af te schrijven.

Alle teksten hebben we gefotografeerd en digitaal bewaard. Sommige zijn terug te vinden in een aantal kamers en zelfs op de broodzakken in ons restaurant. Wel moesten we enige censuur toepassen; niet alles was geschikt voor publicatie. “Een echte vent wordt geen agent” en “A+D op vakantie” behoorden tot de mildere vondsten.

Het afpellen van de geschiedenis

De sloop voelde soms als het letterlijk afpellen van de jaren. Onder één verlaagd plafond vonden we vaak nog een tweede of zelfs derde laag, tot uiteindelijk het authentieke gewelfde plafond tevoorschijn kwam. Dat is nu in ere hersteld en terug te vinden in onze Deluxe Cachotten.

Ook het realiseren van de lift naar de zolderverdieping was een uitdaging op zich. De zolder werd vroeger gebruikt voor de persoonlijke spullen van gevangenen. Alle spanten waren genummerd zodat de juiste zak met eigendommen weer bij de rechtmatige eigenaar terechtkwam. In onze Cipiersuite hangt nog een foto van deze oude zolder.

Tegenwoordig geeft de zolder toegang tot de fitnessruimte en sauna en wordt hiervandaan de schoonmaak georganiseerd.

Het hoofdgebouw en restaurant Damianz

Het hoofdgebouw heeft een andere bouwstructuur dan het cellenblok. Hier waren vroeger de kantoren gevestigd met op de eerste etage het kantoor van de directeur. Op precies die plek bevindt zich nu onze suite De Directeur. Toen de suite werd opgeleverd nodigden we als eerste gast de laatste directeur van de oude gevangenis uit. We vroegen ons wel af of dit daadwerkelijk zijn eerste dutje was op die plek.

Op de begane grond van het hoofdgebouw is nu ons fine dining restaurant Damianz te vinden, een knipoog naar de kerkelijke link van de oude rechtbank naast de gevangenis. Bovendien stond bisschop Damianus bekend om zijn feestelijke culinaire uitspattingen, iets wat perfect past bij onze tak van sport.

Waar bezoekers vroeger aan de voorzijde werden gefouilleerd op verboden voorwerpen in de spreekwoordelijke meegebrachte taart kunnen ze zich nu melden voor een gastronomische ervaring. Ook bevonden zich in dat gedeelte destijds kamers waar partners hun fysieke behoeften konden beantwoorden en natuurlijk de kantines voor zowel personeel als gevangenen.

We durven met enige zekerheid te stellen dat we het oude menu van water en brood inmiddels ruimschoots zijn ontstegen.

2011 – De heropening

Na twee jaar verbouwen openden we in april 2011 opnieuw de deuren, ditmaal met een geheel andere beleving maar soms nog voor hetzelfde publiek. In de eerste jaren ontvingen we zo nu en dan voormalige bewoners van de gevangenis. In het gastenboek lazen we geregeld dat hun kamer er vroeger toch wel anders uitzag.

De oude functie spreekt tot de verbeelding en blijft aanslaan bij onze gasten. We merken dat ons hotel zo gewaardeerd wordt dat we met trots kunnen spreken van een cellentekort.

2018 en verder – Een nieuw hoofdstuk

Inmiddels zijn we veertien jaar verder. Het zijn prachtige jaren geweest waarin we ons product verder hebben kunnen ontwikkelen. In 2018 werd Het Arresthuis het eerste vijfsterrenhotel van Van der Valk en kookte restaurant Damianz inmiddels 16 punten bij elkaar volgens Gault Millau.

Dat succes is volledig te danken aan een toegewijd team dat elke dag klaarstaat voor onze ‘gevangenen’. En ja, we zien inmiddels heel wat recidivisten terugkeren. In ons geval beschouwen we dat als het grootste compliment dat je kunt krijgen.